Trò chơi dân gian ném pao: Pa pao đòi hỏi mỗi chúng ta cần phải có sự khéo léo, ăn ý giữa hai người chơi để làm sao quả pao được tung lên người chơi có thể bắt được một cách dễ dàng. Trò chơi ném Pao của đồng bào H’mông thường được tổ chức vào dịp mùa xuân về, ném Pao là hội, ném Pao là hẹn ước, ném Pao để mùa xuân vùng cao thêm bất tận. Và hôm nay giữa ngày hội xuân này trong mỗi chúng ta đều có thể cảm nhận thấy rõ những trái pao còn ấm tay người được truyền cho nhau trong ánh mắt, nụ cười hân hoan trìu mến của tình đồng chí, tình anh em và cả tình yêu đôi lứa giữa ngày Tết ấm áp, nồng nàn sắc xuân.
Nguồn gốc của trò chơi này được truyện cổ tích người H’mmông giải thích rằng: có một chàng trai H’mông nghèo không có khèn đi hội, chàng đã bứt cỏ khô, cuộn lại thành pa pao (quả cỏ) để chơi. Chàng lại hái các loại hoa đẹp gài vào quả cỏ. Cầm quả cỏ trên tay sau một hồi ngắm nghía, chàng trai nhẹ nhàng tung quả cỏ lên cao, chàng tung, chàng bắt, tung, bắt, lại tung, lại bắt. Quả cỏ bay trên không trung làm cho những dây hoa phấp phới trong gió trông thật đẹp mắt. Có nàng tiên xinh đẹp thấy quả cỏ của chàng trai đẹp quá nên đã xin chơi cùng. Chơi vui quá, nàng tiên không muốn về trời mà ở lại làm vợ của chàng trai. Nam nữ trong hội thấy vậy cũng học theo chàng trai làm pa pao để chơi, từ đó, người H’mông có thêm một trò chơi mới pa pao.
Khi chơi pa pao, người chơi được chia làm hai hàng đứng quay mặt vào nhau, người ở hàng bên này tung quả pa pao cho người ở hàng bên kia bắt. Khi tung, bắt pao, người ta có thể rèn luyện đôi tay thêm dẻo dai chắc khỏe, con mắt quan sát tinh tường và phản xạ nhanh, phán đoán chính xác. Khoảng cách giữa người tung pao và bắt pao không xa như ném còn của dân tộc thái. Do đó vừa chơi pao, họ vừa có thể nói chuyện, hát đối đáp hoặc trao đổi tâm tư, tình cảm với nhau rất vui vẻ, thuận lợi. Đặc biệt, đối với nam nữ thanh niên người H’mông, họ nảy pao không chỉ để vui chơi, giải trí hay rèn luyện đôi tay, con mắt mà còn để kiếm bạn tình.
Quả pao được các cô gái H’mông làm rất cẩn thận, họ chú ý từng đường kim mũi chỉ thì quả pao mới bền, tròn đều. Chỉ cần nhìn vào quả pao các chàng trai cũng biết được cô gái mà mình đang tung pao là con người có tính cách như thế nào: khéo léo hay cẩu thả, chăm chỉ nết na hay lười biếng… Thích ai, các cô gái, chàng trai sẽ tung quả pao của mình về phía người đó. Nếu tình cảm với nhau, họ sẽ bắt quả pao đó bằng mọi cách; ngược lại, họ sẽ nhường pao cho người khác bắt hoặc để pao rơi. Người H’mông quan niệm pao rơi là người ta không chấp thuận tình cảm mà mình đã trao gửi.
Những ánh mắt, nụ cười và trái pao tung đi, bắt lại khoan thai hay vội vàng sẽ mách bảo trái tim của họ những điều thầm kín để khi cuộc chơi kết thúc thì cũng là khi các chàng trai cô gái H’mông đã lựa chọn được người bạn của mình. Họ tách ra khỏi tập thể ngồi hát bên nhau những lời hát tâm tình về khát vọng sinh tồn thiêng liêng từ ngàn đời nay.
Mùa xuân vùng cao dường như được kéo dài hơn với các lễ hội nối tiếp nhau, như muốn níu giữ những bước chân của chúng ta khi đặt chân đến nơi này. Các trò chơi vẫn sôi nổi tạo nên niềm hứng khởi cho những ai đang hòa mình vào ngày hội. Nếu bạn yêu thích các lễ hội truyền thống, yêu thích các trò chơi dân gian độc đáo của các dân tộc thì Điện Biên nói riêng hay Tây Bắc nói chung là một hành trình du xuân tuyệt vời./.